Minister członek Rady Ministrów Agnieszka Ścigaj zaprezentowała założenia programu dla samorządów w celu tworzenia nowych mieszkań dla uchodźców wojennych z Ukrainy.
Na zaproszenie Grzegorza Cichego, burmistrza Gminy i Miasta Proszowice członka Zespołu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy przy KWRiST w poniedziałek 3 października br. o godzinie 13:30 w Urzędzie Gminy i Miasta Proszowice odbyło się spotkanie z udziałem członka Rady Ministrów RP Agnieszki Ścigaj - minister do spraw integracji społecznej oraz Magdaleny Ruszkowskiej-Cieślak, ekspertki w Departamencie Integracji Społecznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w sprawie Pilotażowego Programu Integracji Społecznej "Wzajemnie Potrzebni".
W spotkaniu uczestniczyli burmistrzowie i wójtowie z małopolski, przedstawiciele: Powiatu Proszowickiego, Zespołu Placówek Caritas w Proszowicach, Powiatowego Urzędu Pracy w Proszowicach, przedstawiciele Gminnych Wydziałów Mieszkaniowych, GOPS, BSO i COO oraz prezesi Spółek Gminnych zaangażowanych w pomoc Uchodźcom.
Program skierowany jest dla gmin, które będę mogły otrzymać dofinansowanie na stworzenie lokali mieszkalnych dla uchodźców wojennych z Ukrainy. Program "Wzajemnie potrzebni" stanowi pierwszy krok w kierunku stworzenia wieloletniej, kompleksowej strategii włączenia społecznego umożliwiającej stworzenie w Polsce warunków do aktywizacji grup dotychczas marginalizowanych czy zagrożonych wykluczeniem z uwagi na różnorakie wyzwania życiowe z jakimi się mierzą. Strategia ta obejmie m.in. ochronę zdrowia, opiekę nad osobami zależnymi, rozwój społeczności lokalnych, edukację, rynek pracy, wzmocnienie organizacji pozarządowych, zorganizowanie miejsc wsparcia dla osób zagrożonych różnorakimi formami wykluczenia.
Strategia ta będzie obejmować również pracodawców i przedsiębiorców, obszar ekonomii społecznej, działania organizacji pozarządowych oraz – co bardzo ważne – stworzenie odpowiedniej do tych potrzeb infrastruktury, która posłuży za przestrzeń do tych działań.
Jednak najpilniej należy skupić się na potrzebach nowo przybyłych do Polski ok. 1,3 milionów obywateli Ukrainy (przewidując także w jednym z wariantów możliwość napływu kolejnych fal uchodźców). Ich skuteczne włączenie w rynek pracy, zapewnienie adekwatnego do potrzeb wsparcia w edukacji dzieci czy nabycie kwalifikacji ułatwiających podejmowanie pracy, a także zaoferowanie godnych warunków do zamieszkania pozwolą przetestować niektóre narzędzia i rozwiązania, ukazujące w praktyce potencjał, jaki niesie włączenie tych osób w społeczności lokalne, gdzie każdy wnosząc swój wkład pracy, swój kapitał społeczny – korzysta także ze zintegrowanego wsparcia.
Po opanowaniu sytuacji nadzwyczajnej, jaką było przyjęcie przez polskie społeczeństwo fali ponad 3 milionów uchodźców z terenów Ukrainy, która napłynęła na teren Polski po 24 lutego 2022 r., obecnie potrzebne jest wypracowanie strategii działań średnio- i długoterminowych zapewniających stabilizację i skoordynowane wsparcie procesu włączenia w społeczności lokalne obywateli Ukrainy, którzy zdecydują się zostać w Polsce na dłuższy okres. Należy wykorzystać wnioski z działań pomocowych na wszystkich poziomach: obywateli, samorządów oraz pomocy ze strony państwa. Należy przyjąć, iż dla około 1,3 miliona uchodźców (głównie kobiet i dzieci) należy zabezpieczyć zintegrowaną pomoc w postaci zapewnienia niedrogiego mieszkania, miejsc w placówkach szkolnych i przedszkolnych dla ich dzieci oraz wsparcie do sprawnego włączenia się w rynek pracy.
Wobec nierównomiernego rozłożenia miejsc pobytu tych osób, a zwłaszcza zbyt dużego zagęszczenia w dużych miastach, powodującego problemy z zakwaterowaniem w godnych warunkach, pracą, szkołami i przedszkolami – jest celowe zaprojektowanie zintegrowanych usług umożliwiających stworzenie warunków do ich przyjęcia w mniejszych miejscowościach. Dlatego pilotaż Wzajemnie potrzebni skupi się na stworzeniu warunków do relokacji przede wszystkim rodzin uchodźców, a także rodzin repatriantów do mniejszych polskich miast i na tereny wiejskie.
Długotrwały pobyt rodzin ukraińskich w miejscach zbiorowego zakwaterowania w dużych metropoliach rodzi problemy natury społecznej i psychologicznej; a w dalszej perspektywie może prowadzić do napięć społecznych. Równolegle na terenie wielu małych gmin miejskich oraz gmin wiejskich występuje niedobór pracowników, zwłaszcza w usługach społecznych (głównie wykonywanych przez kobiety) czy w rolnictwie, w szkołach istnieje wciąż potencjał przyjęcia dodatkowych uczniów, a także w gminach tych znajduje się lokalnie sporo pustostanów, które stosunkowo łatwo będzie zaadaptować na cele mieszkalne.
Głównym celem pilotażowego programu "Wzajemnie potrzebni" jest przetestowanie wdrożenia zintegrowanej usługi wsparcia społecznego dla nowoprzybyłych obywateli Ukrainy, repatriantów i osób należących do grup narażonych na wykluczenie społeczne, opartej o trzy podstawowe obszary: stworzenie warunków do zamieszkania, włączenia w rynek pracy oraz w lokalny system oświaty – bazując na potencjale jaki istnieje w mniejszych miejscowościach, ale także doceniając szansę na zmniejszenie deficytów polskiej wsi i małych gmin miejskich w zakresie wyludniania się, braku pracowników w sferze usług społecznych i rolnictwa oraz niskiego stanu infrastruktury mieszkaniowej w dyspozycji gmin.
W pilotażu będą mogły brać udział mniejsze gminy miejskie oraz gminy wiejskie, które nawiążą współpracę z lokalnymi organizacjami społecznymi czy organizacjami kościelnymi i zaproponują spójny projekt, który pozwoli na relokację rodzin ukraińskich z dużych ośrodków miejskich do mniejszych miejscowości, gdzie członkowie rodziny otrzymają kompleksowe wsparcie, tj. dostaną w najem mieszkanie na zasadach najmu społecznego (tj. poniżej cen rynkowych), pracę – zwłaszcza w usługach społecznych (np. opiece nad dziećmi i osobami starszymi), czy tych branżach, które najbardziej ucierpiały w trakcie pandemii (czyli gastronomia, hotelarstwo czy rolnictwo), a dzieci będą miały zapewnione miejsca w np. szkołach wraz z niezbędnym wsparciem w nauce w języku obcym.
Beneficjentami projektu będą głównie rodziny uchodźcze z Ukrainy, ale także repatrianci i obywatele RP z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, zwłaszcza mieszkaniowym, które skorzystają z oferty relokacji/przeprowadzki do wskazanych gmin, gdzie odbywać się będzie pilotaż.
Plan działań obejmuje skoordynowanie równoległych działań w trzech komponentach: mieszkaniowym, przygotowaniu miejsc pracy oraz zabezpieczeniu miejsc w placówkach szkolnych i/lub przedszkolnych wraz z odpowiednim wsparciem.
1. Mieszkania
Priorytetowym zadaniem jest zwiększenie zasobów lokalowych o przystępnej cenie w mniejszych miejscowościach, w oparciu o dzierżawę na minimum 6 lat istniejących, a niewykorzystanych lokali od osób prywatnych oraz o remonty i adaptację na cele mieszkalne pustostanów istniejących na terenie gmin.
2. Rynek pracy
Przed zatwierdzeniem pilotażu do realizacji gmina będzie musiała wykazać potencjał w zakresie dostępu do zatrudnienia dla dorosłych relokowanych w ramach pilotażu. Preferowany obszar to: usługi społeczne – stanowiska pracy związane z działalnością instytucji publicznych i ośrodków pomocy społecznej, centrów usług społecznych, podmiotów ekonomii społecznej oraz rolnictwa.
3. Edukacja
Zapewnienie miejsc w placówkach szkolnych lub przedszkolnych oraz pokrycie kosztów niezbędnej pomocy w nauce w polskiej szkole jest kluczowe, aby dzieci mogły kontynuować edukację oraz skorzystać z pomocy w nauce.
