6 maja br. na placu przy Remizie OSP w Makocicach o godzinie 12:00 rozpoczęły się uroczystości związane z odsłonięciem tablicy upamiętniającej uczestników operacji „Weller 11”, którzy z narażeniem życia w nocy z 14 na 15 kwietnia 1944 r. przeprowadzili udany przerzut do kraju cichociemnych oraz zasobników z wyposażeniem wojskowym. Upamiętnieni zostali też żołnierze placówki odbiorczej Armii Krajowej o kryptonimie „Kura 1”. Dzięki ich działaniom skoczkowie mogli bez przeszkód wylądować i włączyć się do konspiracyjnej walki. Na ojczystej ziemi stanęło wówczas 4 cichociemnych: ppor. Bronisław Kamiński ps. „Golf”, ppor. Włodzimierz Lech ps. „Powiślak”, ppor. Jerzy Niemczycki ps. „Janczar” oraz ppor. Józef Wątróbski ps. „Jelito”.
Dowódcą poniedziałkowej uroczystości upamiętniającej wydarzenia z kwietnia 1944 roku był podpułkownik Krzysztof Rybicki 2 Korpusu Polski, Dowództwo Garnizonu Kraków.
Uroczystość uświetniona została poprzez udział:
- Kompanii Reprezentacyjnej Garnizonu Kraków, wystawionej przez 5 Pułk Dowodzenia w Krakowie pod dowództwem starszego chorążego Michała Stecko,
- Orkiestry Wojskowej z Krakowa,
- Klas Mundurowych z Zespołu Szkół w Proszowicach,
- Pocztów Sztandarowych: Wojska Polskiego, Zespołu Szkół w Proszowicach, Szkoły Podstawowej nr 1 w Proszowicach, OSP w Szczytnikach, Inspektoratu AK „Maria” Koło Proszowice.
Uroczystość rozpoczęto odśpiewaniem hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej oraz wciągnięciem flagi na maszt przez poczet flagowy Wojska Polskiego.
Po powitaniu przybyłych gości przez burmistrza GiM Proszowice Grzegorza Cichego głos zabrali Dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie dr. Jarosław Szarek oraz Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie dr. Maciej Korkuć.
Następnie Burmistrz Gminy i Miasta Proszowice Grzegorz Cichy, Dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie dr Jarosław Szarek, Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie dr Maciej Korkuć oraz Prezesa Ochotniczej Straży Pożarnej w Makocicach Łukasz Grzyb uroczyście odsłonili tablicę pamiątkową. Poprowadzenie modlitwy oraz poświęcenia tablicy dokonał ks. dr Jan Zwierzchowski proboszcz parafii pw. WNMP w Proszowicach.
Uroczystość zakończono złożeniem kwiatów pod odsłoniętą tablicą oraz odegraniem przez trębacza z WP utworu „Śpij Kolego”.
Po zakończeniu części oficjalnej uczestnicy wydarzenia, na specjalnie przygotowanych stoiskach, mogli zapoznać się z ofertą edukacyjną Instytutu Pamięci Narodowej oraz Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.
Dziękujemy wszystkim dostojnym gościom za udział w uroczystości w 80. rocznicę tych wydarzeń i oddanie hołdu wszystkim tym, którzy przyczynili się do powodzenia tej operacji i utrwalenie pamięć o ich bohaterskich czynach.
W uroczystościach udział wzięli:
- Ksiądz dr Jan Zwierzchowski - Proboszcz Parafii p. w. WNMP w Proszowicach,
- Grzegorz Cichy - Burmistrz Gminy i Miasta Proszowice,
- Zbigniew Nowak - Zastępca Burmistrza Gminy i Miasta Proszowice,
- Magdalena Koperczak-Basta - Sekretarz Gminy i Miasta Proszowice,
- dr Maciej Korkuć – Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Krakowie,
- Dawid Terelak - Inspektor Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Krakowie,
- dr Jarosław Szarek - Dyrektor Muzeum AK w Krakowie,
- Arkadiusz Bąk - Kierownik Działu Edukacji i Promocji, Kustosz Muzeum AK w Krakowie,
- kpt. pil. Leszek Mańkowski - Prezes Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa wraz z 3 osobową reprezentacją,
- bryg. mgr inż. Zbigniew Kwinta - Komendant Powiatowy PSP w Proszowicach,
- Grzegorz Śląski - Prezes Zarządu Oddziału Miejsko -Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Proszowicach,
- Komendant Straży Miejskiej w Proszowicach – Andrzej Krosta,
- Małgorzata Janiec, Małgorzata Frąckowiak, Leszek Bernacki - Stowarzyszenie Wolność i Niezawisłość - Kraków
- Halina Chrustowska, Teresa Ochęduszko, Elżbieta Moskowczenko oraz Bonifacy Pietras - Potomkowie Żołnierzy Lokalnych Struktur Armii Krajowej,
- Bernadeta Gruszka - Dyrektor Szkoły Podstawowej Nr 1 w Proszowicach wraz z młodzieżą oraz nauczycielami,
- Monika Powierża - Dyrektor Szkoły Podstawowej w Szczytnikach wraz z młodzieżą i nauczycielami,
- Major Arkadiusz Kania wraz z 2 klasami mundurowymi z Zespołu Szkół w Proszowicach
- Łukasz Grzyb - Prezes OSP Makocice
- Lucjan Barwiński - Prezes OSP Szczytniki
- Druhowie OSP w Makocicach,
- Radosław Malec - Sołtys Sołectwa Makocice
- Marek Mazurek - Radny Rady Miejskiej w Proszowicach
- Henryk Pomykalski – Historyk,
- Wiesław Paluch - Przewodniczący Zarządu Oddziału Rejonowego P.Z.E.R.i I. "Koło" w Proszowicach,
- Aleksander Gąciarz - Redaktor Dziennika Polskiego Proszowice,
Szczególne podziękowania za pomoc przy organizacji wydarzenia kierujemy do:
- Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Krakowie,
- Muzeum Armii Krajowej w Krakowie,
- Druhów OSP w Makocicach,
- pracowników Urzędu Gminy i Miasta Proszowice oraz Centrum Kultury i Wypoczynku w Proszowicach.
Tekst: UGiM Proszowice
80 rocznica zrzutu zaopatrzenia w Makocicach (14.04.1944 – 14.04.2024)
W nocy z 14 na 15 kwietnia 1944 roku, w pobliżu miejscowości Makocice niedaleko Proszowic (placówka zrzutowa „Kura 1”) doszło do zrzutu 4 żołnierzy Armii Krajowej tzw. Cichociemnych oraz broni i amunicji dla miejscowych partyzantów w postaci 12 zasobników oraz kilku paczek zaopatrzeniowych. Ponadto zrzucono ponad 250 tys. dolarów amerykańskich w banknotach oraz ponad 10 tys. dolarów w sztabkach złota.
Zrzut żołnierzy oraz zaopatrzenia odbywał się w ramach operacji lotniczej o kryptonimie „Weller 11”, będącej jedną z kilkudziesięciu misji zrzutów na tereny okupowanej Polski, jakie odbywały się w latach 1943-1944 w ramach sezonu operacyjnego „Riposta”. Przerzuceni do kraju żołnierze mieli wziąć udział w przetransportowaniu broni do Krakowa oraz przeprowadzić akcję odbicia pułkownika Józefa Spychalskiego ps. „Luty”, który był więziony przez gestapo na ul. Montelupich.
Na początku maja 1944 roku z lasu pod Proszowicami wyruszył konwój transportujący broń i amunicję do Krakowa. W skład obstawy wychodziło wspomnianych 4 żołnierzy cichociemnych oraz kilkunastu żołnierzy-partyzantów.
Mieliśmy do przeniesienia około 50 stenów, dwa piaty i dwa erkaemy - to wszystko oczywiście z amunicją - i około 100 granatów angielskich. Prócz tego nieśliśmy 100 kilogramów plastiku i innego sprzętu saperskiego
wspomina jeden z uczestników wydarzeń, porucznik Jerzy Niemczycki.
Konwój po przebyciu znacznej części trasy, zatrzymał się dopiero w małym domku we wsi Łęg, około 4 km od Krakowa. W tym miejscu część partyzantów została odesłana do domów, na straży transportu pozostała czwórka cichociemnych oraz sześciu żołnierzy z oddziału AK „Żelbet”. Następnego dnia, tj. 8 maja 1944 roku na miejsce przybył oddział gestapo, rozpoczęła się walka. O miejscu pobytu konwoju, zaalarmowali Niemców dwaj granatowi policjanci, których partyzanci napotkali wcześniej i wypuścili wolno w zamian za dochowanie tajemnicy o transporcie. W walce poległo trzech cichociemnych i trzech innych akowców.
Cichociemni zrzuceni w nocy z 14 na 15 kwietnia 1944 roku:
- Podporucznik Bronisław Kamiński ps. „Golf” (zginął 8 maja 1944 r.)
- Porucznik Józef Wątróbski ps. „Jelito” (zginął 8 maja 1944 r.)
- Porucznik Jerzy Marian Niemczycki ps. „Janczar” (przeżył wojnę, zm. 2006 r.)
- Podporucznik Włodzimierz Lech ps. „Powiślak” (zginął 8 maja 1944 r.)
Źródła:
- https://dziennikpolski24.pl/nie-odbili-pulkownika/ar/1510864
- https://dziennikpolski24.pl/cichociemnych-zdradzili-granatowi-policjanci/ar/3135568
- https://schronyproszowice.pl/o-zrzutach-cichociemnych-na-ziemi-proszowskiej/
- https://ckziumragowo.pl/historia/cichociemni/Operacja-lotnicza-Weller-11
- https://elitadywersji.org/tag/weller-11/
- https://elitadywersji.org/zrzuty-1943-1944/
- Post na stronie Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa "Nila" w Krakowie na Facebook, z dnia 14.04.2024 r.
Tekst i zdjęcia: Michał Minior
Wprowadziła: Aneta Kotyza
