Sołtys: Artur Kopeć
Rada Sołecka: Łukasz Czekaj, Justyna Pająk, Adriana Rokita, Katarzyna Wójcik
Jakubowice w liczbach:
Liczba mieszkańców: 338
Powierzchnia: 383,84 ha [3,84 km2]
Gęstość zaludnienia: 88 os/km2
[dane z 2021 r.]
Historia sołectwa
Jakubowice - wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice. Oddalona jest około 2km na południe od miasta Proszowice. W latach 1975 - 1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Wieś została założona w XIV wieku, na co wskazuje końcówka -ice/-yce w nazwie - typowa dla tamtego okresu (nie należy jednak uznawać tego za zasadę mogącą mieć zastosowanie do każdej nazwy miejscowości).
Nie ma jednoznacznej teorii co do pochodzenia nazwy wsi. Pierwsza z hipotez wskazuje na pochodzenie nazwy od Jakuba, a raczej jego potomka (sufiks -ic oznacza w staropolskim potomka – Jakubowic – Jakubowice), który mógł być założycielem osady i jej późniejszym sołtysem. Wówczas wieś miałaby charakter osady założonej przez jakiegoś Jakuba, prawdopodobnie za zgodą króla Kazimierza III Wielkiego lub Władysława II Jagiełły.
Kolejna alternatywa wskazuje, że założycielem osady był kościół rzymsko-katolicki (biskupstwo krakowskie lub jeden z zakonów) i pełniła ona rolę osady służebnej dla jednej z parafii – albo w Żębocinie albo w Kościelcu. Wówczas nazwa nawiązywałaby do mitycznego Jakuba, patriarchy biblijnego. Oznaczałaby w przenośni osadę główną wśród pomocniczych - protoplastę innych osad.
Ostatecznie jednak powyższy problem rozstrzygną dalsze badania historyczne. Jednak faktem jest, że zaszły potem zmiany. W XVI wieku wieś była już osadą szlachecką. Stał tu bowiem dwór, który istnieje do dzisiaj.
Wieś jest położona na prawym brzegu rzeki Szreniawy, w miejscu wpadania jej dopływu. Centrum wsi znajduje się na przecięciu dwóch dróg. Jedna biegnie wzdłuż rzeki Szreniawa i prowadzi z Proszowic do Nowego Brzeska. Obecnie jest drogą wojewódzką, pod opieką Zarządu Dróg Wojewódzkich w Krakowie. Druga jest drogą gminną i prowadzi do Żębocina oraz pełni rolę drogi dojazdowej do pól uprawnych. Natomiast południowe partie wsi były najprawdopodobniej przez długi okres czasu pokryte lasami, które z czasem zamieniono na pola uprawne. Resztki lasu – zwanego Lasem Zagrodczyk (od nazwy wsi Zagrody, przez mieszkańców której był użytkowany) ulegały powolnemu zmniejszeniu. Zapewne głównie poprzez budowę w sąsiedztwie cegielni w XIX wieku, która wymagała dużej ilości drewna do celów produkcyjnych.
Wieś obecnie liczy 338 mieszkańców (dane z 2021 roku), w listopadzie 1995 roku mieszkańców było 376, w styczniu 2005 roku – 363, a w 2011 roku – 341 mieszkańców.
W Jakubowicach funkcjonuje również wytwórnia mas bitumicznych. Ponadto znajduje się tutaj Dom Ludowy z remizą Ochotniczej Straży Pożarnej. Jednak najciekawszy jest dwór szlachecki, którego obecna forma pochodzi z I połowy XVII wieku. Jest on bardzo cennym zabytkiem, podobnie jak otaczający go park oraz zachowane zabudowania folwarku. Kiedyś znajdował się tutaj także wielki sad, założony około 1930 roku, który niedawno został wycięty, a teren przeznaczono pod inne uprawy. Mimo braku pełnej historii, wieś można ogólnie podzielić na dwie części. Dzieli je droga gminna prowadząca z centrum wsi do Żębocina. Przy czym część na północny-zachód od tej drogi to tereny należące dawniej do dworu szlacheckiego, a na południowy wschód to tereny wiejskie – zagrody i pola uprawne poszczególnych rolników. Natomiast na północ od drogi wojewódzkiej, która biegnie przy krawędzi pradoliny rzeki Szreniawy - są łąki. Kiedyś należały zarówno do lokalnego dworu szlacheckiego jak poszczególnych rolników.
Są także ślady po praprzodkach. Natrafiono tutaj na ślady osady wielokulturowej – w tym osady neolitycznej oraz osady rzymskiej.
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakubowice_(wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie)
- https://www.polskawliczbach.pl/wies_Jakubowice_proszowice_malopolskie
- Opracowania znajdujące się w zasobach UGiM Proszowice
