Sołtys: Violetta Łyduch
Rada Sołecka: Piotr Łyduch, Paweł Gudowski, Elżbieta Żabagło
Jazdowiczki w liczbach:
Liczba mieszkańców: 122
Powierzchnia: 137,57 ha [1,38 km2]
Gęstość zaludnienia: 88 os/km2
[dane z 2021 r.]
Historia sołectwa
Jazdowiczki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice. Oddalona jest około 2 km na zachód od miasta Proszowice. W latach 1975 - 1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Zacznijmy od nazwy wsi. Zmiękczenie na końcu, typu -iczki, oznacza, że inaczej nazwę można zapisać: Jazdowice Małe. To już znacznie ułatwia nam dalszą analizę. Nazwa z końcówką -ice/-yce jest typowa dla XIV wieku (nie należy jednak uznawać tego za zasadę mogącą mieć zastosowanie do każdej nazwy miejscowości). Było to wyjaśniane dokładniej już w opisach historii poprzednich sołectw.
Nazwa pochodzi albo od słowa jazda albo od słowa jaz. Pierwsze z nich może wskazywać, że na początku osadnikami byli żołnierze jazdy (zwanej inaczej kawalerią). Dostali tutaj ziemię w podzięce za dobrą służbę dla jednego z królów lub książąt. Podobny przykład nadawania ziemi powinniśmy pamiętać z okresu po II wojnie światowej. Żołnierze dostawali ziemię do uprawy w zachodnich województwach Polski. Jeżeli zatem to był powód założenia osady, to musiała ona powstać nie później niż wspomniano o tym na początku. Zapewne w grę wchodzi jeszcze XVI wiek, kiedy tego typu wojska były liczebne w ówczesnej armii.
Druga wersja - słowo jaz wskazuje, że we wsi był kiedyś jaz – czyli inaczej mówiąc tama lub tamy. Były one zwykle wykonywane z wikliny lub bali drewnianych. Zapewne służyły one do wyłapywania ryb lub ułatwiały ich hodowlę. Pamiętajmy, że kiedyś ryby były głównym daniem na stołach królewskich i szlacheckich, zwłaszcza w XVI i XVII wieku. Jest to kolejnym dowodem na to, że wieś powstała najprawdopodobniej w XVI wieku.
Wskazuje na to również jej wielkość. Jest ona nieduża, obecnie zamieszkuje ją 122 mieszkańców (dane z 2021 roku), w stycznia 1996 roku było ich 103, w styczniu 2005 roku – 133, natomiast w 2011 roku – 139 mieszkańców. Wieś jest rozłożona wzdłuż drogi wojewódzkiej Proszowice-Słomniki, którą opiekuje się Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie. Od tej drogi idą w różne strony drogi gminne - do wsi Szklana i do pól uprawnych.
Granice wsi mają charakter historyczny, z wyjątkiem granicy wschodniej. Są one poprowadzone wzdłuż cieków wodnych rzeki Szreniawy i jej dopływów. Natomiast granica wschodnia biegnie wzdłuż drogi. Być może granica wschodnia biegła bardziej na wschód, ale konieczność rozbudowy Proszowic spowodowała stosowną korektę. Możliwe również, że ma ona charakter historyczny i jest poprowadzona dawnym wododziałem dwóch dopływów.
Interesujące są również dane historyczne. Na terenie pól uprawnych stwierdzono ślady osadnictwa prehistorycznego. Stoi tu także jeden z kurhanów. Na krótkim odcinku przy drodze Kraków-Proszowice pierwotnie były trzy takie. Z tego jeden stoi na terenie Jazdowiczek, a dwa stały przy ulicy Krakowskiej w Proszowicach.
Poza wymienionymi wyżej kurhanami jest we wsi jeszcze jeden interesujący zabytek. To niemiecki rów przeciwpancerny powstały podczas II wojny światowej, który biegnie od Jazdowiczek polami miasta Proszowic aż do skrzyżowania ul. Wiślanej i Wolności.
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Jazdowiczki
- https://www.polskawliczbach.pl/wies_Jazdowiczki
- Opracowania znajdujące się w zasobach UGiM Proszowice
