Sołtys: Andrzej Janczyk
Rada Sołecka: Adamczyk Janusz, Jakub Gruszka, Zbigniew Grzesik, Zbigniew Klimczyk
Teresin w liczbach:
Liczba mieszkańców: 280
Powierzchnia: 232,22 ha [2,32 km2]
Gęstość zaludnienia: 121 os/km2
[dane z 2021 r.]
Historia sołectwa
Teresin - wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice. Oddalona jest około 5 km na północny-wchód od miasta Proszowice. W latach 1975 - 1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.
Jak głosi legenda, dawniej wsie Posiłów i Teresin tworzyły jedna całość. Właściciel Posiłowa przegrał część wsi w karty. Było to w czasach, gdy wieś była w rękach szlacheckich (zapewne w XVI czy XVII wieku). Przy czym podczas jakiejś hazardowej gry stracił nie tylko część wsi ale także kobietę o imieniu Teresa (możliwe, że służącą/kochankę). Niewiasta ta przypadła do gustu nowemu właścicielowi i ten na jej cześć nadał wsi nazwę Teresin. Jest to oczywiście jedynie legenda.
Należy tu przedstawić dwie najbardziej prawdopodobne hipotezy pochodzenia nazwy wsi. Pierwsza z hipotez głosi, że obecna nazwa Teresin została zmieniona na przestrzeni dziejów. Pierwotnie brzmiała: Terasin. Wówczas pochodziłaby od terasy (forma terenu powstała w dolinie rzecznej wskutek erozyjnej lub akumulacyjnej działalności płynących wód) i nawiązywała do uprawy pól na terasach. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że wieś ma główną drogę położoną na grzbiecie wzniesienia o kierunku wschód-zachód, a pola uprawne są ułożone na jego stokach. Zatem w przeszłości mogły być położone na odpowiednich terasach o płaskich powierzchniach, analogicznych do występujących dzisiaj w krajach tropikalnych (Chiny, Wietnam, Indie, kraje Ameryki Południowej). Jednakże później, po jakiejś reformie agrarnej, zmieniono układ pól na łanowy, tworząc obecna ulicówkę z prostopadle do niej ułożonymi polami uprawnymi.
Druga hipoteza nawiązuje do legendy, ponieważ wpisuje się w pochodzenie dzierżawcze czyli pochodzące od imienia lub nazwiska właściciela lub świętego patrona. Nazwy takie zwykle mają zakończenie -ów, -owo, -awa, dzieje się tak tylko w przypadku gdy utworzone są od imienia męskiego, w przypadku imienia żeńskiego końcówka przybiera formę -in (np. Anielin i w tym przypadku Teresin).
Istnieje możliwość, że Teresin był niegdyś własnością kościoła, a ściślej jedno z biskupstw lub jeden z zakonów. Byłaby to zatem w swych początkach wieś kościelna, przechodząca z czasem przeobrażenia i zmiany. Za takim wyjaśnieniem przemawia fakt istnienia w bliskim sąsiedztwie osady kościelnej, będącej przez pewien okres centrum okolicznych dóbr biskupstwa krakowskiego – chodzi oczywiście o Kościelec. Tym samym wieś Teresin byłaby najprawdopodobniej jej osadą służebną, jednak nie wywodzącą swej nazwy od wytwarzanych usług (jak Kowala lub Piekary). Wieś nazwę miałaby zawdzięczać świętej Teresie z Avila (z Zakonu Karmelitów Bosych), która żyła w XVI wieku, a była kanonizowana w 1622 roku. Nie pokrywa się to jednak z rolą wsi, ponieważ osady służebne powstawały około XII/XIII wieku, a takie pochodzenie nazwy wskazuje na jej późniejsze założenie. Jednak istnieje pewne wyjaśnienie – Teresin faktycznie był częścią Posiłowa i w późniejszym czasie odłączył się zmieniając nazwę (tak jak w legendzie). Dodatkowym potwierdzeniem może być fakt, że była to osada prawdopodobnie produkująca żywność (zboże) – podobnie ja Posiłów, a nie wyroby rzemieślnicze.
Nie należy wykluczyć, że nazwa wsi pochodzi od imienia Teresa i właściciel na cześć matki, żony lub córki nazwał tak wieś lub część wsi jednoczenie oddzielając ją od głównej wsi jaką mógł być Posiłów (lub odwrotnie). Możliwe też, że właścicielką/założycielką wsi była kobieta imieniem Teresa.
Na koniec dodajmy, że wieś ma kształt typowej „ulicówki” (przy głównej ulicy usytuowane zagrody rolników, a pola ułożone prostopadle do drogi). Zostało to wymuszone przez ukształtowanie terenu. To wskazuje, że ma osada bardzo stare pochodzenie (przed IX wiekiem) albo bardzo młode (około XVI lub XVII wieku).
Obecnie we wsi żyje 280 mieszkańców (dane z 2021 roku), w marcu 1998 roku i w styczniu 2005 roku było ich tyle samo – 315, natomiast w 2011 roku już 397 mieszkańców.
Granice wsi maja charakter historyczny. Prowadzą one wzdłuż lokalnych cieków wodnych lub granicą wododziałów. Szczególnie cieki wodne i otaczające je pradoliny mogły mieć również pośrednio wpływ na oddzielenie się Teresina od Posiłowa. Na terenie wsi nie ma historycznych budowli, jedynie kapliczki z XIX i XX wieku.
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Teresin_(wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie)
- https://www.polskawliczbach.pl/wies_Teresin_proszowice_malopolskie
- Opracowania znajdujące się w zasobach UGiM Proszowice.
