Sołtys: Wojciech Szwajca
Rada Sołecka: Marcin Bartosik, Katarzyna Przybylska, Wojciech Rzadkowski
Gniazdowice w liczbach:
Liczba mieszkańców: 330
Powierzchnia: 266,59 ha [2,67 km2]
Gęstość zaludnienia: 124 os/km2
[dane z 2021 r.]
Historia sołectwa
Gniazdowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice. Oddalona jest około 3 km na północny-zachód od miasta Proszowice. W latach 1975 - 1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Wieś została założona najprawdopodobniej w XIV wieku, o czym świadczy typowa końcówka -ice/-yce (nie należy jednak uznawać tego za zasadę mogącą mieć zastosowanie do każdej nazwy miejscowości). Założycielem prawdopodobnie był jeden z królów: Kazimierz III Wielki lub Władysław II Jagiełło.
Wieś była prawdopodobnie założona na prawie niemieckim. Oznacza to, że wieś podlegała przepisom prawnym utworzonym na terenie dawnych Niemiec – zapewne w mieście Magdeburgu lub w mieście Lubeka (bardziej prawdopodobne jest lokacja na prawie lubeckim – bez rynku). Regulowały one sposoby zakładania miast, a czasem także wsi oraz prawidłowy sposób zamieszkiwania i rozwiązywania wszelkich spraw i konfliktów.
Bardzo interesujące jest pochodzenie nazwy wsi, bowiem nawiązuje ona do gniazda co z kolei symbolizować może założenie siedziby rodowej lub ważnego punktu obronnego w Państwie Polskim. Przypomnijmy, że podobne pochodzenie ma Gniezno – jedna z pierwszych stolic naszej ojczyzny. Możliwe jest również inne wytłumaczenie. Wieś mogła być założona w miejscu starszej osady, pełniącej w przeszłości bardzo ważną rolę (prawdopodobnie jeszcze w czasach przed chrześcijańskich). Pewne wyjaśnienie nazwy pokazuje również plan wsi. Z trzech stron otaczają ją pradoliny rzek Szreniawy i Ścieklca nadając jej bardzo obronny charakter.
Powyższe wyjaśnienia potwierdzają również archeolodzy. Ich wstępne rozeznania wykazały ślady osady neolitycznej, kultury ceramiki promienistej i osady neolitycznej kultury pucharów lejkowatych. Znaleziono również narzędzia krzemienne.
Główna droga we wsi – powiatowa, biegnie na osi północ-południe i prowadzi do miasta Proszowice ze wsi Makocice. Od tej drogi, w kierunku zachodnim, prowadzi droga gminna do wsi Rzędowice. We wsi są także liczne drogi gminne i prowadzące do pól uprawnych.
Wieś obecnie liczy około 330 mieszkańców (dane z 2021 roku), w czerwcu 1995 roku było ich 360, w styczniu 2005 roku liczba ta wynosiła 335 osób, a w 2011 roku – 334 osoby.
Wieś ma do dzisiaj zachowane historyczne granice. Świadczy o tym ich przebieg, oparty po stronie północnej o rzekę Ścieklec, od strony południowej o rzekę Szreniawa, a od strony zachodniej o pradolinę dopływu wyżej wymienionych rzek. Jedynie nie jest jasny przebieg granicy od strony wschodniej, prawdopodobnie cypel – zwany popularnie „Ogrodzisko” – był kiedyś również częścią Gniazdowic (dzisiaj należy do wsi Opatkowice). Możliwe jest, że był on w przeszłości niezależną jednostka osadniczą. Tu mógł mieścić się wspomniany wyżej gród, o którego istnieniu daje się nam wskazywać nazwa wsi Gniazdowice.
Dodajmy jeszcze kilka informacji administracyjno-historycznych. W 1933 roku wieś należała do Gminy Klimontów i leżała w powiecie miechowskim. Wówczas zamieszkiwało ją 330 mieszkańców, którzy mieszkali w około 47 zagrodach. Zachowały się również dane o tej wsi z 1890 roku. Wtedy zamieszkiwało ją 346 mieszkańców (77 rodzin), zapewne w 8 zagrodach wiejskich. W czasach zaborów wieś leżała w Gminie Klimontów, w powiecie miechowskim, w Guberni Kieleckiej. Wszyscy byli wyznania rzymsko-katolickiego z jednym wyjątkiem. W jednym z budynków była karczma, którą prowadziła rodzina żydowskiego pochodzenia.
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Gniazdowice
- https://www.polskawliczbach.pl/wies_Gniazdowice
- Opracowania znajdujące się w zasobach UGiM Proszowice
